نی زار : بدون شک یکی از ظرفیت‌های بالقوه‌ی استان سیستان و بلوچستان، وجود عرصه‌ها و اماکن باستانی، تاریخی  و طبیعی بی‌بدیل استان می باشد. این صنعت می‌تواند جاذب خیل عظیم گردشگران از سراسر دنیا به ویژه اروپاییان به این استان باشد و با تقویت و رشد این صنعت در استان، بخش قابل توجهی از مردم این استان از مواهب  و مزایای آن بهره‌مند شوند.

اما چرا تا کنون از رونق کافی برخوردار نبوده و آمار گردشگران، اعم از داخلی و حارجی، حائز اهمیت نیست؟

گرچه برای پاسخ درست و منطقی به این  سئوال باید به روش علمی و با پژوهشی مشارکتی، آسیب‌شناسی انجام شود و سهم و وزن پارامترهای دخیل، شناسایی شوند و متناسب با هر کدام، راه‌حل‌های ممکن، احصاء گردد، اما در یک نگاه کلی می‌توان به عوامل زیر به عنوان عمده‌ترین موانع پیش روی اشاره نمود:

• نبود برنامه‌ریزی توسعه‌ی همه جانبه‌ی فعالیت‌های صنعت گردشگری

برنامه‌ریزی توسعه‌ی گردشگری، می‌بایست همه جانبه، جامع و در برگیرنده‌ی همه‌ی بخش‌های مرتبط با این صنعت باشد، به طوری که در کنار یک محوطه‌ی باستانی، زنجیره‌ای از نمایشگاه‌ها، بازارهای محلی، عرصه‌های اکوتوریستی، صنایع دستی، چشم‌اندازهای مناسب، جشنواره‌های دائمی از سنت‌های بومیان، قابلیت عرضه داشته باشد و این مجموعه بتواند، موجبات جذب گردشگر را فراهم نموده، بومیان را نیز منتفع سازد، که با نگاهی به وضعیت تقاط هدف گردشگری استان، عموماً فاقد چنین برنامه‌هایی هستند یا اگر برنامه‌ای نیز دارند، در همان کاغذ باقی‌مانده و درست، اجرایی نشده‌اند.

• نبود یا کمبود زیرساخت‌‌های مرتبط با صنعت گردشگری

اماکن و فضاهای گردشگری در پهنه‌ای گسترده از جغرافیای سیستان و بلوچستان، قرار گرفته‌اند، شرایط محیطی سخت، دوری و نامناسب بودن جاده‌ها، نامناسب بودن ناوگان حمل و نقل و مسافربری که عمدتاً به صورت زمینی انجام می‌شود، نبود خطوط ریلی مناسب، نبود جایگاه‌های سوخت گازی، نبود مراکز خدمات رفاهی بین راهی مناسب، از عمده‌ترین پارامترهای دافعه‌ی گردشگران در این استان به شمار می روند.

• ضعف مراکز اقامتی

عمدتاً مراکز گردشگری از شهرهای استان فاصله‌ی معنی‌داری دارند، خود این شهرها، اقامتگاه‌های مناسبی برای گردشگران ندارد. این نوع اقامتگاه‌ها باید متنوع بوده، هم مسافرین تجاری و هم مسافرین تفریحی را بتواند اقناع نماید. اندک اقامتگاه‌های موجود نیز از سطح خدماتی(ستاره) تعیین شده برای آنان، حتی در سطحی پایین‌تر قرار دارند.

• ضعف اطلاع‌رسانی

مکانیزم‌ها و فعالیت‌های اطلاع‌رسانی به مسافرین و گردشگران در منطقه از رویه‌ی منسجم و عملکرد مثبتی تبعیت نمی‌کند، اقلام تبلیغاتی مربوط به صنعت گردشگری مانند پوسترها و بروشورها، از نظم مناسبی در تهیه و توزیع، برخوردار نیستند. بنابراین باید مجموعه‌های تبلیغی مناسب و جاذبی در سطح ملی و بین‌المللی تهیه و توزیع و پخش گردد.

• ضعف خدمات پذیرایی

اغلب شهرهای استان، از رستوران‌های مناسبی برخوردار نیستند و یا بخش پذیرایی آنها عمدتاً به وجود یک یا چند ساندویچ‌فروشی کوچک، محدود می‌باشد و آن هم در ساعات به‌خصوصی از شبانه‌روز، به ارائه‌ی خدمات می‌پردازند.

• کمبود آب

در اغلب نقاط گردشگری، آب بسیار نایاب است و بسیاری از فرصت‌های توسعه‌ای را از این مناطق و نواحی هم‌جوار آن‌ها می‌گیرد، کمبود آب اثر بسیار جدی در ساماندهی چشم‌انداز و محوطه‌سازی این مناطق دارد.

• کمبود سوخت

یکی از مهم‌ترین تهدیدهای موجود بر سر راه صنعت گردشگری در این استان، که موجب کاهش توان مانور گردشگران می‌شود، کمبود سوخت بنزین است و به دلیل عقب ماندگی استان در دسترسی به گاز طبیعی، هیچ جایگاه سوخت گازی برای خودروها به جز یک مورد در ایرانشهر وجود ندارد که آن‌هم نارسایی‌های خاص خود را دارد.

• ذهنیت منفی مردم کشور نسبت به استان سیستان و بلوچستان

طی سال‌های ماضی، این استان به عنوان مبدأ حرکت کاروان‌های قاچاق در سطح کشور، عنوان شده، شرارت‌ها، زورگیری و گروگان‌گیری‌های انجام شده، از استان، چهره‌ای نامطلوب نزد ساکنین سایر استان‌ها ساخته است. به‌گونه‌ای که به‌رغم وجود امنیت فیزیکی متناسب با شرایط استان و کشور برای آحاد مردم، احساس ناامنی برای مردم استان، در سطح پایینی قرار دارد، اما این احساس ناامنی برای مردم نقاط دیگر کشور که قصد مسافرت به این استان دارند، در سطح بالایی قرار دارد.

با عنایت به موارد مطروحه‌ی اثرگذار در جذب گردشگران داخلی و خارجی، ملاحظه می‌شود، تنها یک عامل، یعنی وجود ذهنیت منفی نسبت به استان، دارای سهمی اندک در مجموعه‌ی موانع می‌باشد. دقیقاً همین ذهنیت در سطح گردشگری بین‌المللی، نسبت به کشور ما در قیاس با سایر کشورها برای خارجیان وجود دارد، ولی با این حال، روز به روز آمار گردشگران استان‌هایی که موانع مندرج در بندهای ۱ تا ۷ را سامان داده‌اند، افزوده می‌شود.

در یک جمع‌بندی، ضروری است تا اداره‌کل محترم میراث فرهنگی و گردش‌گری استان، تمام هم خود را برای زدودن موانع فوق‌الاشاره از سر راه گردشگران، بکار گیرد، با اجرای برنامه‌های آموزشی و فرهنگ‌سازی در بین آحاد جامعه نسبت به این موضوع در سطح محلی، استانی، ملی و حتی بین‌المللی، تبلیغات لازم را در مورد داشته‌های گردشگری استان انجام دهد، قطعاً با حضور گردشگران در استان، زمینه‌های تبلیغات بیشتر و رساندن پیام امنیت توسط آنان به سایر نقاط کشور فراهم خواهد آمد.

عباس نورزایی