نی زار : دبیر سرویس اجتماعی نی زار در یادداشتی به بررسی شبکه های اجتماعی با عنوان “شبکه های اجتماعی خوب یا بد/ واکاوی پیامد های شبکه های اجتماعی” که در ادامه تقدیم می شود …

بی شک پیشرفت و تحولی که با به وجود آمدن شبکه های اجتماعی و ارتباطی جدید در جوامع و زندگی انسان ها ایجاد شده است را نمی توان انکار کرد و شاید می توان گفت یکی از دلایلی که عصر فعلی را عصر جهانی شدن می نامند همین وسایل ارتباطی است.

در حال حاضر همین وسایل ارتباطی موجود باعث شده که انسان در عمل، ویژگی های سابق مانند: جغرافیا ، مکان و خاصیت فیزیکی خود را از دست بدهد.

زندگی فعلی انسان ها چنان با این وسایل پیوند خورده و عجین شده است که تصور نبودنشان غیر ممکن شده ،در دنیای امروزی سرعت ارتباط با وسایل ارتباطی به قدری افزایش پیدا کرده که در عمل فاصله میان پدید آمدن یک وسیله ارتباطی جدید و ارتباط زندگی انسان با آن بی نهایت کوتاه شده است و باید از نبود این فاصله گفت.

از سویی این پیوند زندگی کنونی با این وسایل ارتباط جمعی را یک مزیت میتوان برشمرد و کمتر کسی را میتوان دید که از این مزیت دوری کند ، اما از سویی دیگر شاهد آسیب هایی نیز هستیم که اگر به آن توجه جدی نشود ، کم کم با مشکلات اجتماعی کوچک و بزرگ در جامعه روبرو می شویم .

این آسیب ها دامنه موضوعی فراوانی دارد که بررسی دقیق و تحلیل آن ، عزم جدی و مساعدت واقعی کارشناسان و مدیران ذی ربط در نهاد های اجتماعی دولتی را طلب می کند ، قطعا بررسی کامل و حل این معضل کاری بسیار دشوار و بی شک نیاز اورژانسی جامعه حال و آینده ما می باشد .

در این نوشتار با نگاه شناسایی آسیب های شبکه های اجتماعی به دنبال آن هستیم که بخشی از آسیب ها را بیان و آنچه که در آن شکی وجود ندارد ، قدم بعدی توسط مدیران متعهد و کارشناسان متخصص به معضلات اجتماعی است که برداشته خواهد شد و در این قدم باید به کشف راههای برون رفت و کاهش آسیب ها که برای نسل حاضر و آینده ما نیازی به شدت ضروری و نیاز به تدبیری خاص دارد .

آسیب های شبکه های اجتماعی را در دو نوع عام و خاص می توان به آن اشاره کرد .

آسیب های عام که ارتباط با ماهیت وسایل ارتباطی و شبکه های اجتماعی دارد ( فاصله افتادن و دور شدن انسان از یکدیگر به لحاظ عاطفی و روانی) (کاهش سطح مطالعات و تحقیقات علمی، منطقی و اصولی ).
و دیگری ،آسیب های خاص که در نوع خود یک تهدید جدی محسوب شده و با اکثر صفات و اخلاقیات فرهنگی ما ایرانیان ارتباط مستقیم دارد (شایعات، پر رنگ شدن تحلیل های بی پایه و اساس، جدی نگرفتن موضوعات اصلی و واقعیت ها )

آسیب ها در سطح عام ارتباط با ماهیت شبکه های ارتباطی اجتماعی جدید و در حال تولید دارد که مشتریان و طرفداران آن از هر فرهنگ، نژاد، دین، مذهب و سطح تحصیلی میتواند باشد.
اما آسیب ها در سطح خاص، آسیب هایی هستند که با اکثر صفت های منفی فرهنگی ما ایرانیان در ارتباط هستند، به طوری که می توان گفت که از یک طرف شیوه استفاده و روبرو شدن ما با این شبکه های اجتماعی شدیدا تحت تاثیر این خصوصیات فرهنگی قرار گرفته و از طرفی دیگر خود شبکه های اجتماعی نیز یه دلایل خاص و ویژگی های ذاتی شان در انتشار و تقویت صفت های ذکر شده نقش موثری خواهند داشت.

به طور دقیق تر شاهد یک رابطه دو طرفه بین شبکه های اجتماعی و اخلاقیات فرهنگی خود هستیم و می شود گفت که شبکه های اجتماعی نقش تسهیل کننده ای را در ارتباط با انتشار برخی خصوصیات فرهنگی ما بازی می کند.

قطعا یکی از جدی ترین آسیب هایی که عموم را در بر می گیرد، فاصله میان افراد و دور شدن انسان ها از یکدیگر است، موضوعی که شاید در نگاه اول با ویژگی اصلی دنیای کنونی ارتباطات یعنی کمرنگ شدن فاصله ها و مرزهای جغرافیایی به نظر متضاد هستند، ولی واقعیت موضوع این است که اگر چه ابزارها و برنامه های ارتباطی جدید توانسته فاصله های فیزیکی و تفاوت های مکانی میان انسان ها را از بین میبرد و انسان هایی که کیلومترها از هم دورند را به یکدیگر نزدیک کند، اما در لحظه تاثیر معکوس دارد و افراد را از هم دور می کند و این مهم ترین بازی این آسیب است.

به عبارت ساده تر پیشرفت فناوری ارتباطات کنونی شاید توانسته با تسلط بر فواصل جغرافیایی در نزدیک کردن افراد دور از هم موفق باشد ولی در مقابل به دلیل جایگزینی ارتباطات زبانی و کلامی با ارتباطات نوشتاری و تصویری با ابزارهای ارتباطات دیجیتال باعث دور شدن ارتباط عاطفی، روحی و روانی افراد از یکدیگر و ایجاد کاستی های عاطفی میان افراد هم شده است، به همین دلیل است که می شود گفت که فناوری ارتباطی جدید در یک لحظه دو اثر نزدیکی و دوری دارد.

موضوع جدی دیگری که در سطح عمومی آسیب وارد می کند، موضوع استفاده بی رویه و بدون توجه به زمان و مکان افراد از شبکه های اجتماعی است که  به عنوان تهدیدی بزرگ امروزه در خانواده ها محسوب می شود، ما امروز شاهد این تلف شدن زمان در اماکن مختلف (منازل، ادارات، میهمانی ها، تفریحات، سفر) که باعث عدم بهره بری مثبت و مفید از زمان و انجام نشدن فعالیت‌ها و برنامه های اصلی هستیم، موضوعی که در دراز مدت در کنار رسیدگی نشدن به امورات اصلی زندگی باعث بروز اختلالات روحی و روانی و مشکلات اجتماعی و خانوادگی می شود.

نهایتا آنچه که قابل طرح شدن بوده این موضوع است، از آن جایی که یکی از مهم ترین لازمه های مورد نیاز برای توسعه یک جامعه و توسعه فرهنگی و اجتماعی، پر رنگ شدن خصوصیات مثبت فرهنگی جامعه است.

باید برای آسیب های خاص ناشی از شبکه های اجتماعی در جامعه ایران اهمیت ویژه ای لحاظ شود و نباید گذاشت تا کوچکترین حقوق شهروندی و حقوق اجتماعی افراد از روی نا آگاهی با دست خودشان تضییع شود.

نباید از نقش منفی شبکه های اجتماعی که خود عامل تهدیدی برای بروز معضلات اجتماعی تا بروز جرم و جنایت در جامعه و تقویت جنبه های منفی فرهنگ است غافل بمانیم.

قاسم زاهدی