نی زار : سیلاب چند وقت اخیر رودخانه هیرمند که به سبب بارش‌های کم‌سابقه در افغانستان، وارد شمال سیستان و بلوچستان شده بود، کاهش و با نیمه‌خشک شدن برخی رودخانه‌های محلی، زوایای پنهان لایروبی نشدن آن‌ها و خطری که از کنار گوش نیم میلیون نفر از ساکنین سیستان گذشت، آشکارتر شد.

به گفته تعدادی از کشاورزان شمال سیستان و بلوچستان، سیلاب امسال هیرمند به لحاظ حجمی آن‌قدر نبود که بتواند خسارتی به بار آورد اما آماده نبودن نهرها، علاوه بر اینکه گنجایش سیلاب را نداشت، مقدار آن(سیلاب) را هم غیرواقعی نشان داد و به همین خاطر هم اراضی کشاورزی و زندگی مردم در معرض خطر قرار گرفت.

علی اوسط هاشمی استاندار سیستان و بلوچستان نیز در همان روزهای نخست ورود سیلاب با اعلام اینکه نیم میلیون نفر در معرض سیلاب قرار دارند، گفت که اعضای ستاد بحران استان برای هدایت درست سیلاب در منطقه حضور دارند و سیلاب ورودی به منطقه سیستان در حد نگران‌کننده نیست.

بااین‌وجود بر اساس گزارش‌ها، سیلاب اخیر در تعدادی از شهرستان‌های شمالی استان به برخی از اراضی کشاورزی، تعدادی منزل مسکونی و چند محور مواصلاتی روستایی خسارت وارد کرده بطوریکه راه و شهرسازی به‌صورت رسمی میزان خسارت‌های حوزه راه‌های مواصلاتی را ۸۰ میلیارد ریال اعلام کرده است.

همچنین اسماعیل نجار رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در جریان سفر اخیر خود به سیستان گفته که ستاد بحران به دولت پیشنهاد داده تا ۱۰۰میلیارد ریال به‌منظور کمک به مردم سیل‌زده سیستان در نظر گرفته شود.

سیستان شامل پنج شهرستان زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز با جمعیت حدود ۵۰۰ هزار نفر در شمال سیستان و بلوچستان و در انتهای حوضه آبریز رود هیرمند قرارگرفته است. تالاب بین‌المللی هامون نیز در سه شهرستان هیرمند، نیمروز و هامون قرار دارد.

بر اساس گزارش‌های محلی از سیستان، تالاب هامون از سال ۱۳۷۸ به‌طور کامل خشکیده است، یعنی درست ۱۷ سال پیش آخرین باری بوده که تالاب هامون حیات داشته است. از این تاریخ تا سال ۸۴ تقریباً هیچ آبی وارد تالاب نشد اما پس‌ازآن در برخی سال‌ها که افغانستان نمی‌تواند سیلاب‌های ناشی از بارندگی‌های کشورش را کنترل کند، این سیلاب‌ها را از طریق رودخانه هیرمند (رودخانه مشترک بین ایران و افغانستان) و قسمت‌های مشترک تالاب به سمت تالاب هامون روانه می‌کند.

بر اساس اعلام احمد عاقبت بخیر عضو ایرانی کمیساریای رود هیرمند (کارگروهی مشترک بین ایران و افغانستان که وظیفه بررسی مسائل آب‌های مرزی در حوزه سیستان و بلوچستان را بر عهده دارد) این سیلاب‌ها که در برخی مواقع سبب بروز خسارت به تأسیسات آبی و اراضی کشاورزی در سیستان می‌شود، نه‌تنها نمی‌تواند تعبیری برای اجرای تعهدات افغانستان در قبال پرداخت حق‌آبه رودخانه مشترک هیرمند قلمداد شود که هیچ نقشی در آبگیری و حیات تالاب هامون نیز نداشته است.

وی پیش‌تر درباره این سیلاب‌ها به ایسنا گفت: این سیلاب به درد کشاورزی هم نمی‌خورد، چون در فصلی که رودخانه باید آب داشته باشد، آب ندارد و به امید سیلاب هم نمی‌توان کشاورزی کرد، مردم ایران در حوضه آبریز رودخانه هیرمند به امید جاری شدن به‌موقع آب تمام زندگی خودشان را در مزرعه هزینه می‌کنند ولی آبی در کار نیست و همواره خسارت می‌بینند.

عاقبت بخیر افزود: افغانستان برخلاف معاهده تقسیم آب، سیلاب‌ها را به‌عنوان حق‌آبه قلمداد می‌کند ولی این برخلاف اصل معاهده است، بر اساس جدول ماهانه معاهده، افغانستان باید آب را از سد کجکی رهاسازی کند، ولی در ۱۶ سال اخیر این کشور سیلاب‌های غیرقابل‌کنترل حوضه ارغنداب را که ارتباطی به سد کجکی و معاهده ندارد، به ایران داده است/ایسنا