نــــــی زار : منابع آبی از گذشته تا کنون نقش بسزایی در روند زندگی مردم داشته است به طوریکه تمدن های بزرگ در جوار منابع آبی دائمی و بزرگ شکل گرفته است و از بین رفتن یا خشک شدن این منابع باعث مهاجرت منفی چندین طایفه یا حتی اکثریت یک قوم از محل زندگی اجدادی به مناطق دیگر می شود.

شاید اگر سنا رود از نزدیکی شهر سوخته نمی گذشت ما شاهد همچین تمدن کهنی نبودیم ، دشت سیستان از لحاظ جغرافیایی فقط در خود یک بلندی به نام کوه خواجه قرار داده که این باعث میشود ابر های بارور بر روی سیستان داخلی نمانند و با وزش باد به سایر مناطق بروند. نبود منابع آب زیر زمینی هم کار را برای کشاورزان منطقه دشوار کرده است.

تمدن ، فرهنگ ، اقتصاد و سیاست جامعه سیستان در هامون خلاصه می شود، اگر دریاچه هامون پرآب باشد مردمان منطقه به دور از هر گونه مشکل به کار روزمره زندگی خویش می پردازند و اگر عکس این قضیه باشد ساکنین سیستان با مشکلاتی از قبیل فقر ، قحطی و فلاکت دست و پنجه نرم خواهند کرد.

احیاء تالاب هامون مساوی است با رونق کشاورزی ، دامداری ، صنایع دستی ، صیادی و صنایع دستی سیستان و همچنین عدم خالی شدن سیستان از سکنه .

عدم وجود تالاب هامون در سیستان مشکلات عدیده مالی و جانی را برای ساکنین منطقه به بار آورده است . آلوده ترین شهر جهان، بالاترین آمار سل و بیماری های تنفسی ، وجود تعداد بالای کودکانی که به سوء تغذیه مبتلا هستند، گرسنگی ، فقر و …

شاید بتوانیم با مدیریت صحیح آب که تاکنون نداشتیم بخشی از ظرفیت کشاورزی منطقه را احیا کنیم اما این مهم نمیتواند جایگزین دریاچه هامون شود. احیا هامون یعنی از بین رفتن ریزگرد ها و گرما طاقت فرسا ، یعنی احیاء صنایع دستی و فرهنگ منطقه ، در نتیجه شاید سیستان بدون کشاورزی قابل درک باشد اما سیستان بدون هامون معنا نخواهد داشت ، پس هدف صنعتی شدن و … توجیح خوبی برای فراموش کردن پیگیری احیاء تالاب هامون نیست.

احیاء هامون دور از انتظار نیست اما نیازمند مدریت یکپاچه است ، بدین معنی که اگر قرار است هامون احیاء شود توسط یک سازمانی مثل محیط زیست دیگر فرماندارن سیستان در کارش دخالت نکنند و آب منطقه ای نیز به جای آبگیری بیش از حد چاه نیمه چهارم آب را به هامون هدایت کند. (این موضوعی است که برخی عزیزان دخیل نمی خواهند درکش کنند)

نویسنده: فرشید عابدی