نی زار :شهرسوخته میراث باستانی پنج هزار ساله متعلق به تمامی ملل جهان از بی مهری ها و غریبی در غمی جانکاه فرو رفته و می رود تا خوابی هزاران ساله را دو باره تجربه کند.

شهرسوخته یادگار نیاکان ایرانیان باستان افزون بر پنج هزار سال در تپه های خاکی سیستان خفته بود و بی آنکه آسیبی به مردگان زمان رونق خود وارد کند قرنها مردم دیارش را در زیرخاک به امانت نگه داشته بود و اکنون که باستاشناسان به سراغ قبور آن رفته اند گوشه ای از عجایب خلقت خالق یکتا را به نظاره نشسته اند و دیدند که چگونه استخوانهای مردگان پنج هزار سال پیش بدون هیچ آسیبی سالم باقی مانده است.

جالبتر اینکه حتی موادغذایی نظیر گندم، عدس، لوبیا و غیره که با مردگان مدفون شده در کاسه های سفالی برجای مانده است.

شهرسوخته اکنون که به میراث گرانبهای جهانی نیز شهرت یافته بازهم در غربت است و از نامهربانی روزگار به ناچار باید خوابی چند هزار ساله را دوباره آغاز کند تا شاید آیندگان قدر آن را بهتر بدانند و قبور نیاکانشان را ارج نهند.

این اثر ارزشمند باستانی سیستان و بلوچستان به عنوان هفدهمین اثر جهانی ایران در سی وهشتمین اجلاس یونسکو در تیر ۱۳۹۳در اجلاس دوحه قطر ثبت شد اما با گذشت حدود یک سال از زمان ثبت جهانی آن همچنان به عنوان تنها اثر باستانی محروم از حداقل ها در ایران اسلامی محسوب می شود.

آبان سال گذشته جشن ثبت جهانی شهر سوخته با حضور نمایندگان یونسکو و مسوولان کشوری و استانی برگزار شد، که آن هم مراسمی در شان و جایگاه این اثر گرانبهای باستانی بین المللی نبود این در حالی است که این اثر عظیم در صورت توجه و فراهم کردن زمینه های لازم توانایی جذب گردشگران زیادی را از سراسر جهان دارد.

یک کارشناس میراث فرهنگی که خواست از ذکر نامش در خبر خودداری شود به خبرنگار ایرنا گفت: بی توجهی مسوولان به ویژه نمایندگان منطقه سیستان و سوء مدیریت حاکم بر این منطقه باعث شده است تا نه تنها شهر سوخته بلکه مجموعه آثار ارزشمند و کم نظیر و بعضا بی نظیر باستانی، تاریخی و میراث کهن سیستان در غبار فراموشی و نامهربانی قرار گیرد.

وی تصریح کرد: بی توجهی به میراث فرهنگی سیستان به حدی است که بسیاری از مکان های تاریخی شگفت انگیز این منطقه حتی راه عبور و مرور ندارشته باشند و نه تنها گردشگران بلکه حتی هم استانی های خود ما از وجود چنین مکان هایی بی اطلاع و یا کم اطلاع هستند.

این کارشناس میراث فرهنگی اظهار داشت: شهر سوخته که تنها اثر ثبت شده جهانی منطقه سیستان است بر اساس دستور العمل های جهانی باید چارت سازمانی متشکل از مدیر، مترجم و کارمندان داشته باشد اما در حال فراموشی است و به علت معرفی نشدن آن حتی برخی از مردم سیستان نیز اطلاع روشنی از وضعیت و ارزش آن ندارند.

وی تصریح کرد: سیستان با پنج شهرستان و صدها اثر بدیع باستانی و تاریخی هنوز وابسته به اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زاهدان و تنها پست های کارشناسی آن در این منطقه فعال است.

وی گفت: با حذف نگاههای غیر کارشناسی و جدا کردن حوزه میراث فرهنگی سیستان در استان و نیز واگذاری مدیریت آن به افراد با تجربه می توان اوضاع نابسامان اقتصادی این بخش از کشور را با رونق صنعت توریسم و جذب گردشگر اصلاح کرد.

یکی از شهروندان زابل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: من نیز همانند سایر هموطنان از ثبت جهانی شهر سوخته مطلع و بسیار خرسند شدم اما از مسوولان درخواست دارم فواید این کار مهم را برای مردم اطلاع رسانی کنند.

وی که خود را محسن سرحدی معرفی کرد، ادامه داد: ثبت جهانی شهرسوخته تاکنون تاثیری بر معیشت مردم نداشته است و مردمی که با مشکلات اقتصادی رو به رو هستند تنها به امرار معاش شان فکر می کنند و هر اقدامی که از سوی مسوولان در این زمینه انجام شود مورد توجه آنان قرار می گیرد.

وی تصریح کرد: این در حالی است که هر گاه از کنار شهر سوخته در جاده زابل- زاهدان عبور می کنم متوجه هیچ تغییری در شکل ظاهری اماکن اطراف آن نمی شوم.

یکی دیگر از شهروندان سیستانی که خود را رضا شهرکی معرفی کرد، گفت: من به عنوان یک فرد تحصیل کرده بومی وقتی به شهرسوخته و جایگاه آن و بی توجهی ها و نامهربانیهایی که در حق این اثر باستانی و بین المللی می شود فکر می کنم، رنج می برم زیرا اگر چنین اثری در هر کجای کشور قرار می داشت تاکنون اقدامات گسترده برای جذب گردشگران داخلی و خارجی در آن انجام و دهها شغل از قِبَل آن ایجاد می شد.

وی ادامه داد: وقتی یک مکانی باستانی و تاریخی ثبت جهانی می شود باید حداقل هایی در آن ایجاد تا زمینه جذب گردشگران و هموطنان فراهم شود در صورتی که ثبت جهانی شهرسوخته به سبب بی توجهی دستگاههای دست اندرکار گمنام باقی مانده است و اگر اقدام درخور شان این اثر انجام نشود رسانه ها نیز رغبتی برای اطلاع رسانی و تبلیغ آن پیدا نمی کنند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: پایگاه های میراث فرهنگی به ویژه شهرسوخته چارت های ویژه ای دارند که بخشی از آنها خواستار ملاحظات بین المللی و بخشی نیازمند ملاحظات محلی است و با تلفیقی از بودجه های بین المللی و ملی اداره می شوند.

کامبیز مشتاق گوهری افزود: با توجه به این که شهرسوخته در سال گذشته در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده است در زمینه اختصاص ردیف بودجه ای و چارت سازمانی آن هنوز اقدامی نشده و به اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان وابسته است بر همین اساس در سال جاری مقدمات استقلال و تمرکز آن در حوزه های مربوطه انجام خواهد شد.

وی اظهار داشت: در زمینه معرفی شهرسوخته اقدامات گسترده ای در طول بیش از ۲۵ سال صورت گرفته تا بتوان آن را در سطح بین المللی مطرح کرد و در نهایت توانستیم با پیگیری های لازم همایش بزرگی را برای ثبت این اثر در زابل برگزار کنیم و اکنون برای شهر سوخته جایگاه و بودجه ویژه ای را تعریف کرده ایم تا بتوان آن را در فراز نگه داشت.

وی گفت: از آنجاییکه صنعت گردشگری نیازمند مقدماتی است ما درحال فراهم کردن آن مقدمات از طریق همکاری با سایر ارگان ها در زمینه اسکان و امنیت گردشگران هستیم تا بستر مناسب برای اقامت و بازدید گردشگران را فراهم کنیم.

شهرسوخته در حوزه شهرستان هامون واقع در شمال استان سیستان و بلوچستان قرار دارد.

کارشناس میراث فرهنگی و صنایع دستی شهرستان هامون نیز به خبرنگار ایرنا گفت: از آنجاییکه شهر سوخته در سال ۹۳ بعد از سال مالی به ثبت رسیده است کار مهمی در آن سال انجام نشد اما اکنون تمام برنامه ریزی ها در زمینه چارت سازمانی و تشکیلات لازم برای آن در حال انجام است و تا دو سال آینده به طور کامل تجهیز و بهره برداری خواهد شد.

رضا بارانی تصریح کرد: در زمینه معرفی این اثر در سطح جهانی سازمان یونسکو در سایت رسمی خود آن را معرفی کرده و تمام اطلاعات آن برای گردشگران خارجی قابل مشاهده است و در سطح ملی نیز این امر در سایت استانداری سیستان و بلوچستان مطرح شده است که به علت به روز نشدن این سایت اطلاعات آن قدیمی است و یکی از برنامه ها در زمینه تکمیل چارت سازمانی به کارگیری نیرویی در زمینه فناوری اطلاعات است.

وی ادامه داد: تا کنون بیش از ۱۰ جلد کتاب در باره شهرسوخته به چاپ رسیده است و بروشورهای مربوط به آن هر سال در ایام عید نوروز به بازدیدکنندگان ارائه می شود.

وی افزود: هم اینک زمینه اقامت گردشگران به لحاظ امنیتی و رفاهی در شهر سوخته فراهم نیست و فقط این امکان برای کاوشگران مهیا است.

کارشناس میراث فرهنگی و صنایع دستی شهرستان هامون گفت: سالن آمفی تئاتر موزه شهر سوخته که سال قبل دچار حریق شده بود نیز در سال جاری بازسازی خواهد شد.

کارشناس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زابل و از محققان با سابقه این حوزه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: سیستان جاذبه های منحصر به فردی دارد که با مدیریت صحیح و پیش بینی های لازم می توان بیشترین جذب گردشگر را به این منطقه داشت.

علیرضا خسروی بیان کرد: هم اینک منطقه سیستان (اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زابل) دارای هزار و ۶۶۴ اثر ثبتی در فهرست آثار ملی و یک اثر ثبت جهانی است.

وی ادامه داد: تمام شرایط برای رونق گردشگری سیستان مهیا است و تنها نیازمند نوشتن یک برنامه و سند توسعه است که چشم انداز میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری این منطقه را تا سال ۱۴۰۴ همگام با برنامه سند توسعه کلان ملی نشان دهد.

وی با اشاره به وجود دو مذهب شیعه و سنی در این منطقه گفت: میراث فرهنگی و آثار باقی مانده از نیاکان ما در این منطقه یکی از عوامل اتحاد مردم است.

شهر سوخته نام بقایای شهری باستانی در ایران است که در ۵۶ کیلومتری زابل و در حاشیه جاده زابل-زاهدان در شرق ایران و شمال استان سیستان و بلوچستان واقع شده است.

این شهر بر روی آبرفت های مصب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون واقع و زمانی در ساحل آن رودخانه بنا شده بود. ایرانیان در حدود ۶۰۰۰ سال پیش در این شهر زندگی می کرده اند.

گفته می شود، شهر سوخته پیشرفته ترین شهر جهان قدیم بوده است. کشف آثار مهمی چون جراحی مغز، چشم مصنوعی، لوله های سیستم فاضلاب، پارچه بافی و سفالگری نشان از پیشرفت این شهر در زمان رونق و حیات آن است.

نکته جالب اینکه به گفته باستانشناسان تاکنون هیچ نوع سلاحی از این شهر بدست نیامده و این خود نشان دهنده سکونت مردمی صلح طلب و آرام و حاکم بودن وحدت و همبستگی در میان ساکنان آن است.

در سی وهشتمین اجلاس یونسکو در تاریخ ۲۲ ژوئن ۲۰۱۴ مطابق با ۱ تیر ۱۳۹۳ شهر سوخته به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد. این محوطه باستانی هفدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو محسوب می شود که با برخورداری از قدمت ۵۰۰۰ ساله به عنوان یکی از پیشرفته ترین شهر های باستانی دنیا شناخته می شود./ایرنا

انتهای پیام /*